Prowadzenie działalności w kredytowanej nieruchomości — czy możliwe jest pozwanie banku — wyrok TSUE C-570/21

Decyzja Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 8 czerwca br. bez wątpienia będzie miała korzystny wpływ na sytuację osób zadłużonych we frankach szwajcarskich, które częściowo wykorzystały udzielone im kredyty na cele związane z prowadzeniem własnej działalności gospodarczej. Sędziowie Trybunału podkreślili, że jeśli dominującym celem kredytu nie jest działalność gospodarcza, to kredytobiorca posiada pełne prawa przysługujące konsumentom. Wyrok ten z pewnością doprowadzi do ujednolicenia orzecznictwa w tej sprawie i przyspieszy rozstrzygnięcie wielu sporów dotyczących kredytów we frankach.
 

Wyrok TSUE z dnia 8 czerwca br. na korzyść frankowiczów: uwzględnienie celu kredytu a status konsumenta.

W środę, 8 czerwca, w Luksemburgu zapadła decyzja, która pozytywnie wpłynie na osoby dotknięte problemem kredytów we frankach szwajcarskich. Europejski Trybunał Sprawiedliwości rozwiał wątpliwości polskich sądów, dotyczące ustalenia, czy frankowiczom przysługuje status konsumenta w przypadku, gdy część kredytu udzielonego w CHF została wykorzystana na cele związane z działalnością gospodarczą.

Orzeczenie TSUE dotyczyło pytania skierowanego przez sędziego z Sądu Rejonowego dla Warszawy-Woli, Michała Cibę. W prowadzonej przez niego sprawie małżeństwo S. wystąpiło przeciwko bankowi, żądając zwrotu nienależnie pobranych rat na podstawie nieuczciwych klauzul umowy kredytowej indeksowanej do franka szwajcarskiego. Bank, starając się uniknąć odpowiedzialności, argumentował, że kredyt był przeznaczony na cele gospodarcze powódki, związane z refinansowaniem wcześniejszych zobowiązań związanych z jej działalnością gospodarczą. Drugi powód, mąż powódki, nie prowadził działalności gospodarczej. W umowie kredytowej małżeństwo wskazało 96 tysięcy złotych na refinansowanie kredytu oraz 110 tysięcy złotych na dowolny cel, w tym remont domu.

Sąd Rejonowy zwrócił się do TSUE z pytaniem, na jakich warunkach kredytobiorca, który zaciągnął kredyt częściowo na cele gospodarcze lub zawodowe, a częściowo na cele prywatne, wraz z innym kredytobiorcą, który działał wyłącznie dla własnych potrzeb konsumpcyjnych, może zostać uznany za konsumenta zgodnie z przepisami wynikającymi z dyrektywy 93/13/EWG. W wyroku C-570/21 TSUE wyjaśnił, że kredytobiorca ma prawo do statusu konsumenta, jeśli cel gospodarczy lub zawodowy jest na tyle ograniczony, że nie dominuje w ogólnym kontekście umowy.
 

Wyrok TSUE C-570/21 z dnia 08.06.2023 r. - Nowe spojrzenie na pojęcie „konsumenta”

W wyroku z dnia 8 czerwca br. TSUE wydał orzeczenie, w którym podkreśla się konieczność uwzględnienia wszystkich aspektów umowy kredytowej przez sąd krajowy w celu właściwej oceny statusu osoby jako „konsumenta” zgodnie z dyrektywą o ochronie konsumentów.

„1) Artykuł 2 lit. b) dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że:

pojęcie „konsumenta” w rozumieniu tego przepisu obejmuje osobę, która zawarła umowę kredytu do użytku częściowo związanego z jej działalnością gospodarczą lub zawodową, a w części niezwiązanego z tą działalnością, wspólnie z innym kredytobiorcą, który nie działał w ramach swojej działalności gospodarczej lub zawodowej, jeżeli cel działalności gospodarczej lub zawodowej jest tak ograniczony, że nie jest on dominujący w ogólnym kontekście tej umowy.

2) Artykuł 2 lit. b) dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że:

w celu ustalenia, czy dana osoba jest objęta zakresem pojęcia „konsumenta” w rozumieniu tego przepisu, a w szczególności, czy gospodarczy cel umowy kredytu zawartej przez tę osobę jest tak ograniczony, że nie jest on dominujący w ogólnym kontekście tej umowy, sąd odsyłający jest zobowiązany uwzględnić wszystkie istotne okoliczności towarzyszące tej umowie, zarówno ilościowe, jak i jakościowe, takie jak w szczególności podział wykorzystania pożyczonego kapitału na działalność zawodową i pozazawodową, a w przypadku większej liczby kredytobiorców okoliczność, że tylko jeden z nich realizuje cel gospodarczy lub że kredytodawca uzależnił udzielenie kredytu przeznaczonego na cele konsumenckie od częściowego przeznaczenia pożyczonej kwoty na spłatę długów związanych z działalnością gospodarczą lub zawodową.”

Wyrok C-570/21 TSUE: Nowe perspektywy dla frankowiczów i ochrony konsumentów

Ogłoszenie wyroku C-570/21 przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) stanowi istotny kamień milowy w walce o prawa frankowiczów i ochronę konsumentów. To najnowsze orzeczenie jest kolejnym cennym argumentem przeciwko nieuczciwym praktykom banków, które mogą być wykorzystane przez kredytobiorców, zwłaszcza tych, którzy częściowo przeznaczyli pożyczkę na cele związane z działalnością gospodarczą. Teraz sądy nie powinny już bronić banków, argumentując, że nieruchomość była wynajmowana lub była w niej prowadzona działalność gospodarcza. Jeśli przeważający cel kredytu był konsumpcyjny (np. zakup mieszkania), frankowicz powinien być traktowany jako konsument zgodnie z dyrektywą 93/13.

W świetle tego wyroku, frankowicze, jako konsumenci nie powinni być związani nieuczciwymi umowami dotyczącymi kredytów frankowych od samego początku ich zawarcia. Klauzule umowne, które są uważane za niedozwolone i występują w większości umów frankowych, nie mają mocy prawnej wobec konsumenta. Dlatego też umowę kredytową można z powodzeniem unieważnić przed sądem, korzystając z teorii dwóch kondykcji (T2K).

Unieważnienie umowy kredytowej na podstawie T2K oznacza dla frankowicza spłatę salda kredytu do zera i uwolnienie się od obowiązku regulowania miesięcznych rat. Dodatkowo bank będzie zobowiązany do zwrotu frankowiczowi wszystkich nieprzedawnionych rat kredytu, czyli wszystkich wpłat dokonanych na rzecz banku w ciągu ostatnich 10 lat, licząc od momentu, w którym kredytobiorca dowiedział się, że umowa zawiera klauzule abuzywne. Innymi słowy, bank prawdopodobnie będzie musiał zwrócić frankowiczowi wszystkie wpłaty, które zostały dokonane od samego początku umowy. Ponadto wpis hipoteczny banku zostanie usunięty z księgi wieczystej nieruchomości, którą objęty jest kredyt. Co więcej, można przypuszczać, że TSUE potwierdzi również możliwość dochodzenia przez pokrzywdzonych konsumentów dodatkowych roszczeń przeciwko bankom, takich jak odszkodowania czy waloryzacja wpłacanych miesięcznych rat kredytu.